Czy muzyka ma wpływ na rozwój mowy?

„Muzyka to początek i koniec wszelkiej mowy.”

~ Wilhelm Richard Wagner.

Na ogólny rozwój człowieka ma wpływ wiele czynników, m.in. rozwój mowy, rozwój ruchowy, rozwój emocjonalny, rozwój społeczny, a także rozwój muzyczny. Słuchanie muzyki stanowi rodzaj odprężenia psychicznego i relaksacji. Oddziałuje na rozwój wyobraźni, jest środkiem kształcenia humanistycznego, a także uwrażliwia na wartości ludzkie.

Muzyka wspiera i pobudza nasze zmysły, a przez to rozwija nasze wrodzone talenty. Dzieci od najmłodszych lat powinny być wprowadzane w świat muzyki. Sposób, w jaki dziecko zostanie zachęcone do słuchania, śpiewania, grania na instrumentach czy jak zostaną rozbudzone zainteresowania muzyczne, może zdecydować o dalszym naszym rozwoju.

Jak muzyka oddziałuje na dziecko w łonie matki i wczesnym dzieciństwie?

Odpowiednia dobrana muzyka pozytywnie wpływa na dziecko już w łonie matki. Rozwój ucha środkowego trwa do 8. miesiąca życia płodowego. Wrażliwość słuchowa ujawnia się już w 20. tygodniu ciąży. Dziecko zaczyna odbierać dźwięki dobiegające spoza ciała matki. Głos rodziców jest najważniejszym i pierwszym instrumentem w życiu dziecka. Buduje więzi i wpływa na jego umuzykalnianie. Dziecko w łonie matki otoczone jest dźwięcznym światem, słyszy: bicie serca, odgłosy powietrza, trzewi, przepływ krwi oraz dźwięki przefiltrowane przez ciało matki.

Odpowiednia stymulacja zmysłu słuchu w prenatalnej i we wczesnym dzieciństwie wpływa na zdolności muzyczne i językowe. Dziecko, które ma dojrzały narząd słuchu, jest gotowe, by stać się muzykalnym człowiekiem.

Muzyka stymuluję rozwój mózgu oraz układu nerwowego, oddechowego i krwionośnego.

Jakie są pozytywne wymiary słuchania muzyki w dzieciństwie?

Muzyka słuchana w dzieciństwie wpływa na odbieranie bodźców dźwiękowych w ciągu całego życia. Częsty kontakt z muzyką kształtuje dziecko emocjonalnie i oddziałuje na jego chęć poznawania otaczającego je świata. Ponadto:

• buduje neuronalne drogi, które wypływają na naukę języków, rozwój pamięci i poczucie
  przestrzeni,
• poprawia koncentrację uwagi,
• pomaga w zapamiętywaniu,
• ułatwia naukę czytania i pisania,
• opóźnia objawy zmęczenia,
• poprawia koordynację ruchową i wzrokowo-ruchową,
• podwyższa motywację,
• harmonizuję napięcie mięśniowe,
• wpływają na rozwój mowy i wzbogacenie słownictwa,
• rozwijają inwencję twórczą,
• rozładowują emocje.

Jaką rolę odgrywają zajęcia umuzykalniające w rozwoju dziecka?

Zajęcia umuzykalniające możemy podzielić na m.in. zajęcia logorytmiczne, zabawy muzyczno-ruchowe, zabawy rytmiczne, zabawy z ruchem-pląsem, muzykowanie, zabawy ze śpiewem. Powyżej wymienione zajęcia prowadzone w grupie uspołeczniają, sprzyjają współdziałaniu, a także zapobiegają poczuciu samotności. Podczas zajęć dzieci uczą się rytmicznego i płynnego poruszania, wyczucia rytmu. Poprzez ruch kształtują poczucie przepływu, ciężaru, tempa i przestrzeni. Uczą się prawidłowego gospodarowania powietrzem, wydłużania fazy wydechowej i poszerzają pojemność płuc.

Melodia i rytm to podstawowe formy ekspresji muzycznej, stanowią one przedłużenie i rozwinięcie naturalnych form ekspresji człowieka, czyli mowy i ruchu. Prawidłowe śpiewanie piosenek ma pozytywny wpływ na układ nerwowy, wzmacnia więzadła głosowe, poprawia pracę narządów: serca i płuc oraz rozwija klatkę piersiową. Koncepcją zajęć umuzykalniający nie jest wychowanie dzieci do bycia profesjonalnymi muzykami, ale nauczenie ich rozumienia muzyki, tak jak języka, w którym są otaczane. Wspólny śpiew pomaga budować słownik muzyczny dziecka.

Czym różni się nauka muzyki od nauki mowy?

Uczenie się muzyki przebiega identycznie jak rozwój mowy, w mózgu zachodzą analogiczne procesy.

Muzyka:

• charakteryzuje się szerszą niż mowa skalą dynamiczną,
• zakresem wysokości dźwięku,
• bogatszą rytmiką,
• uporządkowaną strukturą.

Dziecko, aby zacząć mówić powinno słyszeć dużo słów i zdań. Tworzy własny słownik na podstawie tego co usłyszy. Około 6-8 miesiąca życia (okres melodii – głużenie), dziecko jest gotowe do tworzenia dźwięków. W następnych miesiącach życia dziecka w naturalny sposób przyswaja kod języka i rozpoczyna wypowiadanie rzeczywistych słów. Dziecko uczy się tworzyć na początku własne frazy i zdania, później czytać i pisać. Cały proces sekwencyjnego rozwoju- słuchania, mówienia, czytania i pisania zaczyna się w momencie narodzin i trwa do wczesnych lat szkolnych.

Podobnie przebiega proces nauki muzyki. Uczymy się śpiewać słuchając muzyki następnie, gdy potrafimy już śpiewać uczymy się czytać nut, a na końcu, gdy słyszymy, śpiewamy i czytamy nuty, możemy zacząć je zapisywać. Śpiewanie dziecku ma dobroczynny wpływ na wszystkie sfery jego rozwoju. Maluszkom, którym się śpiewa więcej gaworzą, szybciej uczą się mówić, mają lepszą koncentrację uwagi.

Śpiew jako połączenie muzyki z mową rozwija mózg.

Mowa jest przetwarzana przez prawa półkulę a muzyka przez lewą półkulę. Śpiewanie wymaga współpracy obydwu półkul. Podczas śpiewania stymulujemy rozwój połączeń między prawą a lewą półkulą.

Od narodzin do 3 roku życia dziecka jest najbardziej znaczącym okresem w rozwoju muzycznym. Do 1 roku życia dziecko odróżnia dźwięki muzyczne od niemuzycznych. Do 18 miesiąca życia równolegle rozwija się słuch muzyczny i rozwija mowa. W rozwoju muzycznym niezwykle ważne jest środowisko rodzinne. To, czy w domu słucha się muzyki, śpiewa piosenki czy gra na instrumentach.

Dzieci powinny mieć dostęp do edukacji muzycznej w przedszkolu, śpiewać dużo piosenek dziecięcych i uczestniczyć w zajęciach muzyczno-ruchowych/logorytmicznych. Zajęcia umuzykalniające stymulują rozwój dziecka w różnorodnych dziecinach i na wielu płaszczyznach, rozwijają słuch muzyczny, słuch fonemowy oraz rozwijają mowę.

Częsty kontakt z muzyką kształtuje dziecko emocjonalnie i wpływa na jego chęć poznawania otaczającego świata.

Bibliografia:

Cukierówna W., Wieman M. (1965). Zajęcia umuzykalniające w przedszkolu. Warszawa: PZWS.

Grabias S., Panasiuk J., Woźniak T., (2015). Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Kamińska B., Kotarska H., (2008). Średnia miara słuchu muzycznego. Warszawa: Wydawnictwo CEA

Królak M., (2008). Rozwój prenatalny a mowa dziecka. Przyjaciel, 3(10).

Zwolińska E., (1997). Rozwój wyobraźni muzycznej, a funkcje percepcyjno-motoryczne w młodszym wieku szkolnym. Bydgoszcz: Wydawnictwo WSP.